Utangulizi
Kulingana na data ya hivi karibuni ya Umoja wa Mataifa, idadi ya watu wa Botswana inakadiriwa kufikia milioni 2.3..[1] Kuanzia Machi 2020, nchi hiyo ilipata ongezeko la watu milioni 4 waliojisajili kwa simu za mkononi na ongezeko la milioni 1.3 ya usajili wa huduma za pesa kiganjani.[2] Fedha za simu kiganjani hutumiwa na watumiaji wengi kama njia rahisi ya kuhamisha pesa na kuziba mapengo yaliyopo ya kifedha.[3] Ingawa serikali imefanya maendeleo makubwa na uwekezaji katika kusambaza mkongo wa taifa, mahitaji ya vifurushi (Broadband) ya Botswana yameonekana kuongezeka kwa soko la watumiaji, na idadi kubwa ya trafiki ya watumiaji wa huduma za intanenti imeripotiwa kwa asilimia 242 kati ya 2017 na 2018.[4]
Kulingana na Takwimu za Ulimwenguni za Mtandaoni, mnamo Septemba 2020 idadi ya watumiaji wa mtandao walikuwa zaidi ya milioni 1.1.[5]. Kati ya 2019 na 2020, kulikuwa na ongezeko kidogo la watumiaji 23,000 (asilimia2.1).[6] Ufikiaji wa ustadi wa dijitali, muunganisho wa intaneti wenye bei nafuu na bora unasalia kuwa na bila usawa nchini Botswana. Kwa sababu ya ukosefu wa ushahidi wa kitakwimu, inaonekana hakuna takwimu sahihi zinazopima pengo la dijitali nchini. Gharama ya GB1 ni Dola za Kimarekani 5.84 (BWP64,34)[7], inayoonekana kuwa ya gharama kubwa sana, ambayo inamaanisha kuwa watu wengi wanaendelea kutengwa kwenye nafasi ya mtandao.[8]
Miundombinu ya TEHAMA na Mazingira ya Sera.
Mamlaka ya Udhibiti wa Mawasiliano ya Botswana (BOCRA) ndiye mdhibiti wa mawasiliano wa nchi hiyo, zamani inayojulikana kama Mamlaka ya Mawasiliano ya Botswana (BTA). Sekta ya mawasiliano ya Botswana ina sehemu tano: mawasiliano ya simu, mtandao na TEHAMA, mawasiliano ya redio, utangazaji na huduma za posta. Sekta hiyo ina waendeshaji wa mtandao wanne, watatu kati yao wanafanya kazi chini ya leseni ya Opereta ya Mawasiliano ya Umma (PTO) (BTC, Mascom, na Orange)[9] BoFiNet, mshiriki wa nne, anazingatia hasa usambazaji wa huduma za mawasiliano ya jumla kwa wateja. Kwa upande mwingine, waendeshaji wengine wanazingatia kugeuza huduma za simu za mtandao, kama data ya simu. Ilizinduliwa mnamo 2007, mwongozo wa kwanza wa Botswana, Mkakati wa Kitaifa wa Maitlamo wa Maendeleo ya TEHAMA, unaelekeza nchi hiyo kutumia TEHAMA wakati wa kuendesha juhudi za maendeleo ya kitaifa.[10] Inatarajiwa kwamba sera hii itabadilisha Botswana kutoka uchumi wa utengenezaji hadi uchumi wa dijitali unaosababishwa na uvumbuzi.[11] Ingawa elimu ya dijitali na ulindaji wa data yalikuwa ya kutilia shaka kuhusu utumiaji wa mtandao nchini Botswana ambao ulikosa majibu ya sera, zote zilitambuliwa katika Sera ya TEHAMA (2007) na katika Mkakati wa Kitaifa wa Vifurushi (Broadband-BNS) uliozinduliwa mnamo 2018 kama maswala muhimu yanayohitaji mwongozo wa sera.[12] Ibara ya 5 ya BNS, kwa mfano, ilijadili athari za sera hizi juu ya haki za dijitali na kushughulikia changamoto inayohusiana na faragha ya data na usalama wa mtandao.[13] Kujitahidi kufikia ajenda yake ya maendeleo kuwa moja ya vituo vinavyoongoza vya TEHAMA katika ukanda wa Kusini mwa Afrika, Botswana imewekeza katika kituo chake cha uvumbuzi wa baadaye (Botswana Innovation Hub).[14] Maendeleo kama hayo katika teknolojia ya TEHAMA na mtandao yamesababisha serikali kutekeleza sera za serikali- mtandao na kuongoza raia katika mabadiliko ya dijitali ya utoaji wa huduma za umma.[15]
Botswana pia inabainisha umuhimu wa maendeleo ya miundombinu ya TEHAMA na teknolojia kama jambo muhimu katika kutekeleza sera yake ya serikali – mtandao. Kukubali miradi inayoendeshwa kupitia Ushirikiano wa Umma na Binafsi (PPP) imeonyesha mafanikio makubwa katika kufanikisha mabadiliko ya dijitali kama malengo ya serikali. Kwa mfano, Botswana Telecommunications Corporation (BTC) na mradi wa Mascom Wireless ’Nteletsa ulilenga vijiji vilivyounganishwa na simu na mitandao. Kwa kuongezea, mnamo 2010, Botswana Post pia ilianzisha Vituo vya Kitsong (mpango wa maendeleo ya mawasiliano vijijini).[16] Kwa kuongeza kasi ya uchumi, mtindo huu wa PPP na miradi imebadilisha maisha ya raia katika maeneo ya vijijini na serikali kutekeleza agizo lake la serikali -mtandao hadi leo.[17] Walakini, takwimu zilizopo zinaonyesha kuwa kiwango cha jumla cha muunganisho wa umeme katika maeneo ya vijijini nchini Botswana ni 12% na kuifanya hii kuwa moja ya changamoto kuu za Botswana katika kuboresha miundombinu na teknolojia ya TEHAMA.[18]
Wakati dhana mpya za ubunifu za kuongezeka kwa upatikanaji wa mtandao zikiendelea kukumbatiwa na tasnia ya mawasiliano, ushindani wa soko unabaki bila changamoto na upande mmoja. Washindani wengine hawashindani kikamilifu kama hali ilivyo; watoa huduma za mawasiliano kama vile Mascom wanaonekana kutawala sehemu ya soko. Umiliki wa soko la Mascom ulikuwa asilimia 55 kutoka 2014 hadi 2016, wakati Orange ilibakiza asilimia 28 na BeMobile ilikuwa na asilimia ya jumla 17. Botswana imeorodheshwa ya 21 katika jumla ya nchi 49 kote Afrika zinazotoa bidhaa za sauti za kulipia za bei nafuu (Sauti / SMS kikapu) (Simu 30/100 SMS) kwa Dola za Kimarekani 5.88 (BWP 64.90) mnamo Q2 2020, kulingana na Utafiti wa Research ICT Africa, faharisi ya bei ya simu (RAMP). Botswana inashika nafasi ya 7 ikilinganishwa na nchi zingine katika eneo la Kusini mwa Afrika.[19]
Uhuru wa Kujieleza Mtandaoni.
Uhuru wa kusema unalindwa na kifungu cha 12 (1) cha Katiba ya Botswana.[20] Nchi hiyo imeelezwa kuwa na rekodi nzuri ya demokrasia ya muda mrefu na uvumilivu wa kisiasa barani Afrika[21]. Walakini mnamo Juni 2020, maafisa wa usalama wa Botswana waliwashikilia waandishi wa habari wawili wa Weekend Post wakiwatuhumu “kero ya kawaida” kwa kupiga picha jengo linalounganishwa na Kurugenzi ya Upelelezi na Huduma za Usalama (DISS), idara ya ujasusi ya ndani na ya kimataifa ya nchi hiyo.[22] Ingawa wanahabari hawa wameachiliwa baada ya kukaa usiku mmoja katika seli ya polisi, kitendo hiki kinaonyesha ukiukaji wa uhuru wa vyombo vya habari unaoongezeka nchini Botswana na unalenga uhuru wa vyombo vya habari.[23]
Asasi za kiraia zimeelezea maswali kuhusu matumizi mabaya ya mamlaka na vyombo vya usalama vya serikali na utumiaji wa mikakati na kanuni zinazokwamisha uhuru wa vyombo vya habari. Baada ya kuondoa kampeni dhidi ya Jaji Mkuu kwa kukiuka uhuru wa kusema na kudai uhuru wa mahakama, majaji walifutwa kazi mnamo 2015.[24] Kulikuwa na kesi mnamo 2015 ambayo, kulingana na Kifungu cha 16 (2) (a) cha Sheria ya Uhalifu wa Mtandaoni na Uhalifu unaohusishwa,[25] mwandishi wa habari Daniel Kenosi alishtakiwa kwa “usambazaji haramu wa maudhui mabaya”. Tangu wakati huo, Kurugenzi ya Mashtaka ya Umma (DPP) ilionyesha kuwa walizuiwa kuchunguza suala hilo na kutafuta msaada wa wataalam kutoka nje. Uchunguzi huu ulikuja sitishwa baadaye.[26]
Ili kukabiliana na habari potofu na upotoshaji nchini Botswana, uchapishaji wa habari za uwongo unaadhibiwa na sheria chini ya Kifungu cha 59 cha Sheria ya Adhabu, ambayo inabainisha kwamba: “Mtu yeyote ambaye atachapisha taarifa yoyote ya uwongo, uvumi au ripoti ambayo inaweza kusababisha hofu na wasiwasi kwa umma au kuvuruga amani ya umma ana hatia ya kosa”.[27] Ripoti mpya za vyombo vya habari zimeshutumu serikali ya Botswana kwa kuwakamata wanachama wa upinzani na waandishi wa habari kwa shughuli zao za mtandaoni. [28]. Mwandishi wa habari wa Uingereza pia alihukumiwa chini ya sheria hiyo hiyo ingawa madai hayo yalifutwa baadaye.[29] Kesi hizi zinaonyesha jinsi kifungu cha 59 kinaweza kutumiwa bila huruma, kutishia, lakini kwa nia tu ya kesi sawa na mashtaka. Serikali ya Botswana inapaswa kutambua Azimio la Kanuni kuhusu Uhuru wa kuzungumza ili kudumisha kifungu cha uhuru wa kujieleza.[30] Kanuni ya 3 na 37 inaelezea “uhuru wa kujieleza na kupata habari kwenye mtandao” kama haki ya mtu binafsi, na nguzo ya demokrasia. Botswana haina kanuni zilizopo kuhusu habari za uwongo, lakini vifungu vikali vya dhima vimewekwa, ni jukumu la mtu aliyehukumiwa kuonyesha kwamba walichochapisha sio habari za uongo.[31]
Ulindaji wa Data na Kitambulisho cha Dijitali.
Mkataba wa Afrika wa 2014 kuhusu Usalama wa Mtandaoni na Ulindaji wa Data Binafsi unaweka ahadi za watia saini kuendeleza njia za kisheria na kisiasa ili kuwezesha utawala wa usalama wa mtandao na kanuni za uhalifu wa mtandao. Botswana ni moja ya nchi 14 wanachama wa Umoja wa Afrika (AU) ambazo zimesaini mkataba huo[32]. Walakini, Sheria ya Ulindaji wa Data (2018) ambayo ilipitishwa na Bunge la Botswana, bado haijatumia kulinda data na faragha ya watu nchini Botswana..[33]
Ibara ya 48 (1) na 49 (1) ya Sheria ya Ulindaji wa Data 2018 (DPA) kuhusu mtiririko wa data kuvuka mipaka ya nchi inasema: “uhamishaji wa data ya kibinafsi kwenda nchi zingine ni marufuku” na, bila kuathiri Ibara ya 48, ” Uhamisho wa data ya kibinafsi ambao unafanyika kwa usindikaji uliokusudiwa, kwenda nchi ya tatu inaweza tu kutokea ikiwa nchi ya tatu ambayo data inahamishiwa inahakikisha kiwango cha kutosha cha ulindaji”.[34] Sheria na kanuni ni muhimu katika kuhakikisha haki za raia mtandaoni zinalindwa kutokana na uhalifu wa kimtandao na matumizi yasiyoruhusiwa ya data ya kibinafsi. Sheria zote mbili za Mawasiliano ya Kielektroniki na Miamala ya Botswana (2014) na Sheria ya Ulindaji wa Data ya 2018 (DPA) zinahitaji maelewano ili kuhakikisha kwamba zinatekelezwa vya kutosha bila kukiuka uhuru wa raia mtandaoni na kukatisha tamaa vifaa vya serikali kuzuia watu wanaopingana au wapelelezi.
Mnamo mwaka 2017 jukwaa jipya la kitambulisho cha biometriki nchini Botswana ambalo hufanya shughuli zote za kitambulisho kwa wizara za serikali ilianza kutumika. Serikali ya Botswana ilisaini makubaliano mapya kati ya Huduma za Polisi ya Botswana (BPS) na Safran Identity & Security, kiongozi mkubwa katika suluhisho la utambulisho na usalama, kupitia kitengo cha Morpho Afrika Kusini. Uboreshaji wa mfumo huo unakuja wakati mfumo wa urithi wa serikali wa AFIS (Mfumo wa Kitambulisho kwa njia ya Kidole) ulifika kikomo na kutolewa upya mfumo unaotoa alama za kidole na vipengele vya utambuzi wa uso.[35]
Hivi karibuni Botswana ilipeleka kamera za kisasa za CCTV zenye uwezo wa utambuzi wa uso na uwezo wa kuwatahadharisha polisi na iwe rahisi kuwatambua wale wanaofanya uhalifu.[36]. Ingawa inawezekana kuainisha mtandao huu wa ufuatiliaji kuwa wa hali ya juu zaidi, sekta ya teknolojia na serikali ndio waendeshaji wakuu wa upelekaji wake wa kiteknolojia katika kaunti. Mnamo mwaka wa 2018, Huduma ya Polisi ya Botswana ilisaini Mkataba wa Makubaliano (MoU) na Huawei kupeleka kamera za uchunguzi za CCTV kupitia miradi ya Jiji Salama.[37] Botswana haina sheria za jumla za kudhibiti matumizi ya data iliyokusanywa kutoka kwa ufuatiliaji wa CCTV na mashirika ambayo kwa sasa ni ushirikiano kati ya serikali na sekta binafsi yenye mkataba dhaifu wa ushirikiano wa kibinafsi na Huawei – kampuni ya teknolojia ya ulimwengu inayojulikana kwa rekodi yake ya kutiliwa shaka kuhusu faragha na haki za binadamu[38] — – maendeleo kama hayo yanaweza tu kuleta athari mbaya dhidi ya mustakabali wa haki za dijitali za Botswana, uhuru mtandaoni na faragha ya kibinafsi.
Vyanzo vya habari viliripoti kuwa chini ya uongozi wa Rais wa wakati huo Ian Khama, DISS na Kitengo cha Ujasusi wa Kijeshi (MIU) walidaiwa kupata vifaa vya kisasa vya ufuatiliaji, pamoja na uwezo wa upelelezi kutoka kwa kampuni ya Israeli kwenye mtandao na simu wakati wa kuelekea uchaguzi mkuu wa 2014.[39] Mnamo Februari 2015, uvujaji ulifunua kwamba DISS imewekeza dola milioni 64.7 kwa shirika la Ujerumani, hati zilizoainishwa zilifunua kwamba DISS imeweka FinSpy Mobile na FinSpy PC kufuatilia wapinzani wa kisiasa, waandishi wa habari na wakosoaji wa serikali.[40] Baadaye, kwa sababu ya ukosefu wa uangalizi na uwajibikaji, vitendo hivi vina matokeo ya kutisha na ya kuthubutu ya kukiuka haki za binadamu, faragha ya kibinafsi na uhuru wa habari.
COVID 19, Faragha na Haki za Binadamu
Katika mataifa kadhaa ya Kiafrika, kuenea kwa janga la COVID-19 imekuwa na athari kubwa ya kijamii na kiuchumi. Serikali ya Botswana imepitisha hatua kali, pamoja na kutengana kwa kijamii na kanuni kali za kuzuia, kusitisha kusambaa kwa COVID-19.[41]
Mnamo Aprili 2020, Bunge pia lilipitisha sheria za dharura ambazo zilimpa Rais mamlaka kamili ya kutawala kwa miezi sita kwa amri.[42] Sera hizi zina hatari kubwa na zinaiwezesha serikali kutumia vibaya mamlaka yake, na hii inaweza kuharibu heshima ya haki za binadamu na haki za dijitali..[43]
Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa (UNHCR) ametaka haki za binadamu ziwe katika mstari wa mbele katika kukabiliana na janga la COVID-19.[44] Kuna haja kwa serikali kuchukua hatua za kutosha kulinda haki za binadamu wakati wa kupambana na janga hilo. Mnamo Julai, serikali ilizindua ya kwanza ya aina yake, maombi ya simu ya BSafe – zana ya kutafuta anwani ya nambari ya QR iliyotolewa na kampuni ya hapa, Brastorne Enterprises.[45] – ya kwanza ya aina yake katika eneo. Bila kuzingatia uchunguzi na usawa kuhusu hatua na zana hizi, kuna wasiwasi kwamba hizi zinaweza kukiuka faragha ya kibinafsi na haki zingine za binadamu.
Jinsia na Upatikanaji wa Mtandao
Azimio la Afrika kuhusu Haki na Uhuru wa Mtandaoni (Azimio la Kiafrika)[46] na Kanuni za Ufeministi za Mtandao (FPI)[47], hutoa haki za raia wote na inatoa wito wa kupatikana kwa bei nafuu na sawa kwa mtandao, bila kukandamizwa kwa aina yoyote. Licha ya idadi ya wanawake katika tasnia ya TEHAMA kuongezeka nchini Botswana, sekta hii inabaki kutawaliwa na wanaume.[48] Kiwango kamili cha pengo la kidijitali a kijinsia nchini Botswana ni ngumu kubaini, haswa ikizingatiwa ukosefu wa data ya TEHAMA iliyotawanywa.[49] Walakini, pengo la kidijitali la kijinsia nchini Botswana ni, kama nchi nyingi za Kiafrika, yenye sababu ya kuzua sintofahamu.
Kwa mfano, tafiti zime shuhudia kuwa Afrika ina ongezeko la tofauti za kijinsia kati ya watumiaji wa mtandao.[50] Na zaidi ya wanawake milioni 300 wa nje ya mtandao katika eneo la Kusini mwa Jangwa la Sahara, Botswana inaonekana kuwa sehemu ya mtindo huu barani.[51] Utafiti wa hivi karibuni unaonyesha kuwa asilimia 14 ya wanawake katika eneo hilo wana uwezekano mdogo wa kumiliki simu za bei nafuu, na asilimia 34 wana uwezekano mdogo wa kumiliki simu janja iliyounganishwa na mtandao.[52] Kwa maana hii, majaribio ya kupanua ufikiaji na usawa wa kijinsia wa sasa, pamoja na uwakilishi mdogo wa wanawake katika majukumu ya uongozi, lazima pia ieleweke haswa katika uga wa utawala wa mtandao.
Hitimisho na mapendekezo
Utafiti huu umebaini kuwa idadi ya sera zinazodhibiti utumiaji wa mawasiliano ya dijitali, pamoja na mtandao, imepanuliwa na serikali zinazofuatana nchini Botswana tangu 1999. Serikali imetaka kutumia sheria kuhalalisha shughuli ambazo ni kinyume cha katiba kuweka mipaka na vizuizi kwenye haki za kidijitali. Ingawa sheria zilizowekwa zinatajwa kuwa muhimu ili kuzuia uhalifu wa kimtandao au kuongeza usalama wa mtandao nchini, pia zimetumika kubana upinzani na vile vile kuzima wapinzani.
Wakati kuna viashiria kadhaa vya kuongezeka kwa upatikanaji na utumiaji wa TEHAMA nchini Botswana, kuzuka kwa janga la COVID-19 kunaweza kuongeza pengo la kidijitali nchini. Shughuli za serikali zimedhoofisha kwa kiasi kikubwa badala ya kuwezeshwa, ufikiaji mkubwa na upatikanaji wa teknolojia za kidijitali. Kwa kukosekana kwa miundo thabiti, uwajibikaji na uwazi wa uangalizi, maendeleo mapya ya kiteknolojia yaliyotathminiwa katika utafiti huu, pamoja na utumiaji wa teknolojia ya kutafuta mawasiliano ya COVID-19, ukosefu wa fahamu ya faragha ya data, ukweli ambao huenda ukapunguza haki za faragha, kudhoofisha utawala wa sheria, kuimarisha kutokujali, na kupunguza uwazi wa matumizi ya serikali ya zana hizi. Inaweza pia kupendekeza kuwa matokeo ya sera hizi yanaweza kuendelea kwa miaka ijayo isipokuwa kama wadau wote husika watathmini athari yazo za muda mrefu.
Haswa, utafiti huu pia unabainisha kupelekwa kwa mitandao ya ufuatiliaji wa CCTV na serikali ya Botswana, ambayo haina uwazi na sheria ya kudhibiti shughuli za ufuatiliaji. Kwa kweli, kuna haja ya kuendelea kushinikiza uwazi katika suala hili, pamoja na jinsi mitandao ya ufuatiliaji ya CCTV inavyofanya kazi na kudhibiti data. Sheria za ulindaji wa data na viwango vya udhibiti wa uwajibikaji na uwazi, kama vile ilivyoainishwa kwenye utafiti huu, zinaweza kupunguza ukiukaji mbaya zaidi wa faragha sasa, lakini teknolojia ya ufuatiliaji inapoendelea zaidi na kuenea katika nyanja zingine, kazi zaidi inahitajika kulinda haki za binadamu.
Asasi za kiraia zinahitaji kushirikiana kwa kukuza uhuru wa mtandao kwa kushawishi, na mashauri ya masilahi ya umma ambayo yanakuza faragha ya mtandao kwa hali inayofaa ambayo inakuza ufahamu na kufurahiya uhuru wa mtandao. Hakikisha kwamba sheria na kanuni zinazolenga kutetea haki ya faragha na data ya kibinafsi zinazingatiwa wakati wa kutumia mifumo ya ufuatiliaji ya CCTV kwa ufuatiliaji wa harakati za raia ambazo hutoa ulinzi na maadili ya kutosha, kama ‘faragha kwa muundo’.
Serikali ya Botswana inapaswa kuanzisha hatua za kisheria ili kuhakikisha usahihi na uadilifu katika kukusanya, kuhifadhi, na kuchambua data iliyokusanywa kupitia programu ya kufuatilia mawasiliano ya BSafe. Serikali zinapaswa kuweka utaratibu katika suala hili kuhakikisha kuwa data nyeti zinalindwa na hazitumiwi vibaya na watu wasio waaminifu wakati wa mgogoro wa COVID-19 ili kukiuka haki za binadamu au kutekeleza mipango ya ufuatiliaji wa watu wengi.
[1] Worldmeter, Botswana Population, https://www.worldometers.info/world-population/botswana-population/
[2] Botswana Communication Regulatory Authority statistics, https://www.bocra.org.bw/telecoms-statistics
[3] Research ICT Africa, After Access Survey (2018),Comparative Report, https://researchictafrica.net/wp/wp-content/uploads/2019/05/2019_After-Access_Africa-Comparative-report.pdf
[4] BOCRA (2020), “Broadband Facts and Figures”, https://www.bocra.org.bw/sites/default/files/documents/Mar%2029%202020%20Final%20BB%20Facts%20and%20Figures.pdf
[5] https://www.internetworldstats.com/stats1.htm
[6] Digital 2020: Botswana, https://datareportal.com/reports/digital-2020-botswana
[7] Research ICT Africa Mobile Pricing (RAMP), https://researchictafrica.net/ramp_indices_portal/
[8] https://researchictafrica.net/polbrf/Research_ICT_Africa_Policy_Briefs/2017%20Policy%20Brief%201_Botswana%20.pdf
[9] Botswana Communication Regulatory Authority, ICT Licensing Framework in Botswana, https://www.bocra.org.bw/sites/default/files/documents/ICT%20Licensing%20Framework_0.pdf
[10] Republic of Botswana, Ministry of Communications, Science and Technology, Maitlamo:National Policy for ICT Development, https://publicadministration.un.org/unpsa/Portals/0/UNPSA_Submitted_Docs/2019/f912b59f-5963-4335-9dff-194a1a522c49/Maitlamo%20Policy_26112019_083359_d807e512-ea2e-4d56-8fba-60679904b985.pdf?ver=2019-11-26-083359-520
[11] This policy builds into diversification of Botswana’s economy. The policy aims at “diversifying Botswana’s economy from heavy dependence on mining to other sectors.”
[12] Botswana National Broadband Strategy, https://www.bocra.org.bw/sites/default/files/documents/National-Broadband-Strategy-FINAL%28June2018%29.pdf
[13] Communications Regulatory Authority Act of 2012 deals with some aspects of network security (See in this regard section 56 of the Act that seeks to protect networks by outlawing the damaging or obstruction of construction or maintenance of communications networks), it does not provide for a comprehensive framework for network security.
[14] Bloomberg, Africa’s Diamond Capital Invest in a Futuristic Innovation Hub, https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-09-18/in-africa-a-silicon-valley-style-tech-hub-emerges
[15] Republic of Botswana, Botswana national e-government strategy, http://staging.nationalplanningcycles.org/sites/default/files/country_docs/Botswana/egovstrategy.pdf
[16] https://media.africaportal.org/documents/technology_and_nature_active_citizenship.pdf
[17] Critical Success Factors For e-Governance Projects: The Case of Botswana, https://ibimapublishing.com/articles/JEGSBP/2018/335906/335906.pdf
[18] https://inis.iaea.org/search/search.aspx?orig_q=RN:38031492
[19] Research ICT Africa, Botswana Telecommunication limp a decade after policy change, https://researchictafrica.net/2017/02/23/botswana-telecommunications-limp-a-decade-after-policy-changes/
[20] Charles Manga Fombad, “The Protection of Freedom of Expression in the Public Service Media in Southern Africa: A Botswana Perspective”, Vol. 65, No. 5 (Sep., 2002), pp. 649-675, https://www.jstor.org/stable/1097611
[21] Philomena Apiko, “Botswana: One of Africa’s most stable democracies, but where are the women?”,https://ecdpm.org/talking-points/botswana-one-of-africas-most-stable-democracies-where-are-women/
[22] President Masisi and the illusion of change, https://inkjournalism.org/2216/president-masisi-and-the-illusion-of-change/
[23] Committee to Protect Journalist (2020), “Journalists arrested, charged with ‘nuisance’ in Botswana”,https://cpj.org/2020/06/journalists-arrested-charged-with-nuisance-in-botswana/
[24] Amnesty International, ‘Suspension of judges in Botswana potentially threatens freedom of expression and judicial independence’, 10 July 2017, accessible at https://www.amnestyusa.org/press-releases/suspension-of-judges-in-botswana-potentially-threatens-freedom-of-expression-and-judicial-independence/
[25] Freedom House (2017) Freedom of the Press 2016/Botswana https://freedomhouse.org/report/freedom-press/2016/botswana
[26] DPP seeks external help on Daniel Kenosi case, https://www.sundaystandard.info/dpp-seeks-external-help-on-daniel-kenosi-case/
[27] https://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/61336/92021/F138317428/BWA61336.pdf
[28] Botswana government accused of arresting opposition members and journalists, https://www.enca.com/news/botswanas-govt-accused-arresting-opposition-members-journalists
[29] Botswana drops case against british journalist, https://www.independent.co.uk/news/botswana-drops-case-against-british-journalist-1157355.html
[30] https://africaninternetrights.org/en/declaration
[31] Media Institute of Southern Africa, https://zimbabwe.misa.org/2020/06/01/covid-19-fake-news-laws-being-used-to-stifle-free-speech/
[32] African Union convention on cyber security and personal data protection, https://au.int/en/treaties/african-union-convention-cyber-security-and-personal-data-protection
[33] https://www.endcode.org/post/does-botswana-have-a-data-privacy-law
[34] Data Protection Act 2018, https://www.bocra.org.bw/sites/default/files/documents/32%20Act%2010-08-2018-Data%20Protection.pdf
[35] IDEMIA (2017), “Government of Botswana selects Morpho South Africa to provide a single multi-biometric platform for all the identification requirements of various government departments”, https://www.idemia.com/press-release/government-botswana-selects-morpho-south-africa-provide-single-multi-biometric-platform-all-identification-requirements-various-government-departments-2017-05-02
[36] The Patriot,”F/town gets crime-monitoring cameras”, http://www.thepatriot.co.bw/news/item/7315-f-town-gets-crime-monitoring-cameras.html
[37]Xinhuanet (2019), “Huawei project in Botswana to help reduce crime incidents: official”, http://www.xinhuanet.com/english/2019-08/27/c_138340372.htm
[38] Samuel Woodhams (2020), “Huawei says its surveillance tech will keep African cities safe but activists worry it’ll be misused”, https://qz.com/africa/1822312/huaweis-surveillance-tech-in-africa-worries-activists/
[39] Khama/Kgosi network of shady intelligence security big shots has DISS over a barrel, https://www.sundaystandard.info/khama-kgosi-network-of-shady-intelligence-security-big-shots-has-diss-over-a-barrel/
[40] Botswana Guardian (2015), ‘DIS launches massive surveillance operation’, http://www.botswanaguardian.co.bw/news/item/1284-dis-launches-massive-surveillance-programme.html
[41] Democracy Works Foundation, “Assessing COVID-19 Response Measures – Botswana”, https://democracyworks.org.za/assessing-the-measures-at-country-level-case-of-botswana/
[42] Censorship, the unexpected side-effect of COVID-19, https://mg.co.za/africa/2020-05-11-censorship-the-unexpected-side-effect-of-covid-19/
[43] Extraordinary powers need extraordinary protections
[44] Office of the High Commissioner for Human Rights. (2020, 6 March). Coronavirus: Human rights need to be front and centre in response, says Bachelet. https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25668&LangID=E
[45] African Countries Growing App-etite for Coronavirus Apps get Mixed Results, https://thecorrespondent.com/598/african-countries-growing-app-etite-for-coronavirus-apps-gets-mixed-results/78359490924-b6a9fec3
[46] https://africaninternetrights.org/declaration
[47] https://feministinternet.org/en/principles
[48] Botswana Daily News, http://www.dailynews.gov.bw/news-details.php?nid=19997
[49] Sey, A., & Hafkin, N. (2019). Op. cit.; see also APC. (2017). Op. cit., where it is noted that “representative and gender-disaggregated data should be gathered in a consistent and rigorous manner to reach a better understanding of the factors shaping women’s access to and ability to benefit from meaningful internet access in diverse contexts.”
[50] Sey, A., & Hafkin, N. (2019). Op cit.
[51] Mlambo-Ngcuka, P. & Albrectsen, A. (2020, 6 May). Op-ed: We cannot allow COVID-19 to reinforce the digital gender divide. UN Women. https://www.unwomen.org/en/news/stories/2020/5/op-ed-ed-phumzile-covid-19-and-the-digital-gender-divide
[52] OECD. (2018). Op. cit.